Eerder dit jaar oordeelde de rechtbank dat het zgn. ‘pastafarisme’, de leer van de ‘Kerk
van het Vliegend Spaghettimonster’, niet aangemerkt kon worden als een godsdienst of levensovertuiging in de zin van de Paspoortuitvoeringsregeling Nederland 2001. Deze conclusie is volkomen terecht. In lijn met de rechtspraak van het Europees Hof oordeelde de rechtbank dat in juridische zin een godsdienst of levensovertuiging een zekere graad van ‘begrijpelijkheid, serieusheid, samenhang en importantie’ moet vertonen. Van voldoende ‘serieusheid’ was in dit geval geen sprake.
Van de begrippen ‘godsdienst’, ‘levensovertuiging’, ‘kerk’ en ‘belijden’ zijn geen juridische definities voorhanden.
Zinvol door begrenzing
Toch kunnen deze begrippen alleen reële juridische betekenis hebben wanneer deze ook een begrenzing kennen. Dat is met alle juridische begrippen zo. Zo niet, dan worden die begrippen onhanteerbaar en wordt het kind met het badwater weggegooid. Dat geldt ook voor ‘vrijheid van godsdienst of levensovertuiging’. Ook niet elke door een godsdienst of levensovertuiging ingegeven handeling wordt door het recht als ‘belijden’ ervan aangemerkt, ook al wordt dat door de aanhanger ervan misschien wel zo ervaren.
De rechter is terecht terughoudend
Terecht is de rechter – juist vanwege de vrijheid van godsdienst of levensovertuiging – terughoudend met interpretaties. Zo zien wij dat soms slechts vereisten worden geformuleerd die nodig zijn om met het concrete geval uit de voeten te kunnen, zoals onder meer het vereiste van ‘een minimumorganisatie’ voor een kerkgenootschap. Door deze manier van benaderen, blijft er ook ruimte voor ontwikkeling en houdt het recht een openheid naar de toekomst.
* Deze bijdrage verscheen eerder in De Nieuwe Koers, december 2017, p.21.
En de ‘pastafari’s’?
En de zgn. ‘pastafari’s’ dan? Natuurlijk hebben zij net als ieder ander allerlei andere rechten, zoals vrijheid van meningsuiting, vereniging en vergadering. En verder: vrijheid van handelen binnen de gewone grenzen van de wet.
